۲۵ فروردین ۱۴۰۰  ·   زمان مطالعه 3 دقیقه

دلیل فاجعه چرنوبیل چه بود؟ سطح پایین فناوری یا افت اخلاقی؟


والری لُگاسف، فیزیک‌دان برجسته اتحاد جماهیر شوروی و متخصص راکتورهای اتمی آر.بی. اِم. کِی بود. او پس پس از وقوع فاجعه چرنوبیل، مسئول کنترل شرایط و پیامدهای بعد از انفجار نیروگاه بود. خدمات ارزنده او در پی این فاجعه بود که باعث شد این فاجعه سرانجام کنترل شود. هر چند در آخر تحت تأثیر تشعشعات هسته‌ای مبتلا به سرطان شد.

به او بعد از پی بردن به نواقص نیروگاه‌های هسته‌ای که با راکتور ار.بی.ام.کی. کار می‌کردند و سایر اطلاعات در مورد فاجعه چرنوبیل اجازه صحبت کردن داده نشد تا اعتبار و قدرت شوروی به خطر نیفتد. والری لُگاسف نیز بعد از دو سال نگهداری این اطلاعات، اعترافاتش را به‌صورت نوار ضبط و در خارج از خانه مخفی کرد.

او در ساعت ۱:۲۳:۴۵ روز ۲۷ آوریل سال ۱۹۸۸ یعنی دقیقاً دو سال بعد از انفجار نیروگاه هسته ای چرنوبیل در ۲۶ آوریل ۱۹۸۶ (ساعت ۱:۲۳:۴۵) در خانه‌اش خودکشی کرد. اگر او با خودکشی، آن حقایق را به دست مردم جهان نرسانده بود، مقامات شوروی هرگز به ایرادهای راکتورهای ار.بی.ام. کی اعتراف نمی‌کردند و اصلاح و تعمیر نمی‌شدند در نتیجه ممکن بود ده ها فاجعه دیگر مانند چرنوبیل اتفاق بیافتد.

والری لگاسف در مصاحبه ای با یوری شربک (روزنامه نگار اوکراینی) در فوریه ۱۹۸۸ در پاسخ به این پرسش که چرا واقعا آن فاجعه رخ داد گفته است:

«… من به یک نتیجه متناقض رسیدم: آن فناوری که مردم ما به آن افتخار می کنند و با پرواز گاگارین به سطح ماه به پایان رسید، توسط افرادی که روی شانه های تولستوی و داستایوفسکی ایستاده بودند توسعه پیدا کرده بود.

افرادی که در آن زمان در حال توسعه فناوری بودند، با ایده های بزرگ و فاخر انسانی پرورش یافتند. با ادبیات برجسته. با سطح بالایی از هنر. با ارزشهای عالی و درست اخلاقی. و با ایده سیاسی روشنی برای ساختن جامعه ای نوین، جامعه ای که پیشرفته ترین در جهان باشد. این حس والای اخلاقی در همه چیز، در روابط با یکدیگر و نگرش نسبت به بشر، نسبت به فناوری و تعهدات فناوران وجود داشت. همه این ها در آموزش آن افراد گنجانده شده بود. از نظر آنها فناوری صرفا ابزاری برای ابراز و ارائه ارزش های اخلاقی و انسانی درونیشان بود.

آن‌ها اخلاق خود را با فناوری ابراز می کردند. نگرش آنها نسبت به فناوری های که توسعه می داند و به کار می گرفتند همان نگرشی بود که توسط پوشکین، تولستوی و چخوف به آنها آموخته و حاکم بر بقیه زندگی آنها بود.

اما در نسل های بعدی که تعداد زیادی از مهندسانی که بوجود آمده بودند بر دوش تکنوکرات ها ایستادند و فقط جنبه های فنی موضوع را دیدند. اما اگر کسی فقط در زمینه فنی تحصیل کرده باشد، فقط می تواند یک فناوری را بازتولید کند و آن را بهبود بخشد، اما نمی تواند چیز جدیدی از نظر کیفی جدید یا مسئولیت پذیر ایجاد کند.
من احساس می کنم کلید مشترک همه آنچه اتفاق افتاده این است که ما مدت طولانی است که از نقش اخلاق، نقش تاریخ مان، فرهنگ مان چشم پوشی کرده ایم و این، بخشی از همان زنجیره است. همه این ها منجر به این واقعیت شده است که برخی از افراد می توانند با مسئولیت پذیری ناکافی در پست های خود عمل کنند. و حتی یک نفر که بد کار می کند حلقه ضعیفی ایجاد می کند و زنجیره شکسته می شود.

به هر حال، اگر ما به اپراتور های راکتور در شب حادثه و دیگرانی که در این حادثه مستقیما مقصر بوده اند گوش دهیم، متوجه می شویم در کلی نیت و اهداف آن ها بهترین بوده است، که به بهترین شکل انجام وظیفه کنند. آن ها تصور می کردند که دارند همه کارها را به درستی انجام می دهند و حتی با این نیت که وظیفه شان را بهتر انجام دهند، برخی از قوانین و مقررات را هم زیر پا می گذاشتند.

اما آنٰ‌ها هدفشان را گم کرده بودند و هرگز درک نکرده بودند که اصلا چرا دارند آنجا کار می کنند و چرا آن کارها را انجام می دهند. سطح پایین فناوری ما، سطح پایین مسئولیت پذیری این افراد، یک علت نبود بلکه یک نتیجه بود. نتیجه ی پایین بودن سطح اخلاقی آن‌ها.»

یک پاسخ به “دلیل فاجعه چرنوبیل چه بود؟ سطح پایین فناوری یا افت اخلاقی؟”

  1. نستوه گفت:

    زندگی در چارچوب یک کلان معناست که ارزش واقعی خود را می یابد. کلان معنایی که به جزئیات حیات ما نور می تاباند و از دلش معانی کوچک نیز زاده می شود. فقدان این معنا فاجعه حیات آدمی است که در این متن نشان می دهد چگونه می تواند حتی حادثه اتمی به دنبال داشته باشد.

شما هم نظرتان را بیان کنید:

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد. موارد الزامی با * نشانگذاری شده اند.

*

*